Arti Bahasa Indonesia Tembang Pangkur Serat Wedhatama

arti tembang pangkur, arti indonesia tembang pangkur, arti tembang pangkur, arti tembang macapat
ambar

ambarisna.com - Selamat pagi, semuanya. Pada kesempatan ini, ambarisna.com akan membagikan arti Tembang Serat Wedhatama Pupuh Pangkur dalam Bahasa Indonesia dan Bahasa Jawa. Beberapa diantara kita pasti kebingungan tentang arti kata atau frasa yang ada di dalam  Tembang Pangkur Serat Wedhatama. Untuk lebih lengkapnya, silakan cermati tabel berikut.

 

NO

KATA/ FRASA

TEGES/MAKNA

ARTI

1

Mingkar mingkuring

ngelak, endha

Meredam nafsu

angkara

angkara, barang ala

angkara dalam diri

Akarana karanan

karana, sebab, jalara

Hendak berkenan

mardi siwi

siwi (anak)

mendidik putra-putri

Sinawung

dibarengke

 tersirat

resmining kidung

endahe tembang

dalam indahnya tembang

Sinuba

dipaes

dihias

Sinukarta

didandani

penuh variasi

Mrih kretarta

supaya bisa mahami

agar menjiwai

pakartining ngelmu luhung

sejatine hakikate ilmu luhur

hakekat  ilmu luhur

Kang tumrap

trap

yang berlangsung

neng tanah Jawa,

ing pulo jawa

di tanah Jawa (nusantara)

Agama ageming aji.

agama dadi ageman (klambi)

agama sebagai “pakaian” kehidupan

 

2

Jinejer neng Wedatama

 

disuguhke ing (serat) Wedhatama

Disajikan dalam serat Wedhatama,

Mrih tan kemba

supaya ora luntur

agar jangan miskin

kembenganing pambudi

kembanging ilmu

pengetahuan

Mangka nadyan

Najan

walaupun sudah

tuwa pikun

tuwa pikun

tua pikun

Yen tan

yen ora

jika tidak

mikani rasa,

duweni rasa

memahami rasa sejati (batin)

yekti sepi asepa

mesti sepi, sepa (ora ana rasane)

niscaya tiada berguna

 

lir sepah,

kaya ampas

bagai ampas,

samun

muspra

percuma sia-sia,

Samangsane pasamuan

nalikane kumpul

di dalam setiap pertemuan

Gonyak ganyuk.

ketok bodho

sering bertindak ceroboh

nglilingsemi

ngisin-isini

memalukan

 baca juga: Cerita Cekak: Pengertian, Unsur, Nilai dan Sinopsisnya

3

Nggugu

nuruti

Mengikuti

karsaning priyangga,

karepe dhewe

kemauan sendiri,

Nora nganggo peparah

ora nganggo timbangan

tanpa dipertimbangkan  (asal bunyi),

lamun angling,

yen ngomong

Bila berkata

Lumuh

nesu / ora gelem

marah/ tidak mau

ing ngaran balilu,

diarani bodho

dianggap bodoh,

Uger

mung, namung

Selalu/ hanya

guru aleman,

luru/ nggolek alem (pujian)

berharap  dipuji-puji.

Nanging janma

tapi manungsa

tapi orang

ingkang wus waspadeng semu

sing wis mumpuni bab semu

yang sudah memahami  

Sinamun ing samudana,

samar, ora ketingal

tak bisa ditebak

Sesadon ingadu manis

ketok nengsemake

berwatak rendah hati, selalu berprasangka baik

 

4

Si pengung

si bodho

(sementara) Si dungu

nora nglegawa,

ora nyadar

tidak menyadari,

Sangsayarda

tambah ndadi

semakin menjadi jadi,

deniro cacariwis,

olehe omongan

Bualanny

Ngandhar-andhar

nglantur

ngelantur bicara

angendhukur,

aneh, sembarangan

yang tidak-tidak,

Kandhane nora kaprah,

omongane ora kaprah

Bicaranya tidak masuk akal,

saya elok

tambah aneh

makin aneh

alangka longkanganipun,

ora ana mandhege

tak ada jedanya.

Si wasis,

sing pinter

Si Pandai

waskitha ngalah

cerdas lan ngalah

cermat dan mengalah,

Ngalingi

ngadhangi/ nutupi aib

Menutupi aib

marang si pingging

marang si bodho

si bodoh

 

5

Mangkono

kaya ngunu

Demikianlah

 ngelmu kang nyata,

sejati ilmu

ilmu yang nyata,

Sanyatane

nyatane

Senyatanya

mung weh

 namung meneh

memberikan

reseping ati,

tentrem ati

ketentraman hati,

Bungah

ora sedhih

Tidak merana

ingaran cubluk,

diarani bodho

dibilang bodoh,

Sukeng tyas

seneng atine

Tetap gembira

yen denina,

yen diina/ dinyek

jika dihina

Nora  kaya

ora kaya

Tidak seperti

si punggung

si bodho

si dungu

anggung gumrunggung

sing ngrasa gumedhe

yang selalu sombong,

Ugungan

jaluk digungke

Ingin dipuji

 sadina dina

saben dina

setiap hari.

Aja mangkono

aja kaya ngunu

Janganlah begitu caranya

wong urip.

manungsa urip

orang hidup.

 

6

Urip sepisan

urip sepisan

Hidup sekali saja

rusak,

rusak

berantakan,

Nora mulur

ora malih, mulur

Tidak berkembang,

nalare ting saluwir,

akale cekak/ pendek

 pola pikirnya carut marut.

Kadi ta guwa

kaya guwa

Umpama goa gelap

kang sirung,

sing peteng

menyeramkan,

Sinerang ing

diserang

Dihembus

maruta,

angin

angin,

Gumarenggeng

(swara angin)

Suaranya gemuruh

anggereng

 

menggeram,

Anggung gumrunggung,

dengung

berdengung

Pindha padhane

kaya padhane

Seperti halnya

si mudha,

si muda

watak anak muda

Prandene

isih nom

masih pula

paksa kumaki.

meksa kemaki

berlagak congkak

 

7

Kikisane

tujuan/ akhire

Tujuan hidupnya

mung sapala,

mung sepele

 begitu rendah,

Palayune

mlayune

Maunya

ngendelken yayah wibi,

ngandelke wong tuwa

mengandalkan orang tuanya,

Bangkit

sing bangkit

Yang terpandang

tur bangsaning luhur,

tur dhuwur pangkate

serta bangsawan

Lha iya ingkang rama,

iku kan bapakmu!

Itu kan ayahmu !

Balik sira

la awakmu

Sedangkan kamu

sarawungan

kumpul

kenal

bae durung

wae dueung

saja belum,

Mring atining

marang ati.hakikat

akan hakikatnya

tata krama,

tata krama

tata krama

Nggon anggon

ing panggon

dalam

agama suci.

agama suci

ajaran yang suci

 

8

Socaning

mata/inti

Cerminan

jiwangganira,

jiwa ragamu

dari dalam jiwa raga mu,

Jer katara

supaya ketara/ katon

Nampak jelas

lamun pocapan pasthi,

lamun omongan mesthi

walau tutur kata halus,

Lumuh asor

ora gelem asor

Sifat pantang kalah

kudu unggul,

kudu menang

maunya menang sendiri 

Semengah sesongaran,

gedhe omonge

Sombong besar mulut

Yen mangkono

sing mengkono

Bila demikian itu

keno ingaran katungkul,

bisa diarani wong sibuk

disebut orang yang terlena

Karem ing

karepe, pengine

Puas diri

reh kaprawiran,

oleh drajat

berlagak tinggi

Nora enak iku kaki.

ora enak/ ora apik iku, Ngger!

Tidak baik itu nak !

 

9

Kekerane

sajerone

Di dalam ilmu

ngelmu karang,

ngelmu karang

 yang dikarang-karang (sihir/rekayasa)

Kekarangan

karangange

Rekayasa

saking bangsaning gaib,

saka barang/bangsa gaib

dari hal-hal gaib

Iku boreh

iku wedak

Itu nedak

paminipun,

upamane

umpama

Tan rumasuk

ora ngresep

Tidak meresap

ing jasad,

ing awak

ke dalam jasad,

Amung aneng

mung ana

Hanya ada

sajabaning daging, kulup,

ing sajabaning daging/ kulit

di kuli luartnya saja,  nak

Yen kapengok

yen kena/ ngadepi

Bila terbentur

pancabaya,

bahaya

 marabahaya,

Ubayane

biasane. Adate

bisanya

mbalenjani.

menghindar

menghindari.

 

10

Marma

sebab

Karena itu

 ing sabisa-bisa,

sebisane

sebisa-bisanya,

Bebasane

ibarate

ibarat

muriha tyas basuki,

ngupayani ati seneng

Upayakan  selalu berhati baik

Puruita-a

sinau

Bergurulah

kang patut,

kang bener, patut

secara tepat

Lan traping

kalawan trep

Yang sesuai

angganira,

ing awakmu

dengan dirimu

Ana uga

ana uga

Ada juga

angger ugering kaprabun,

peraturan lan pedoman kerajaan

peraturan dan pedoman bernegara,

Abon aboning

dadi syrat

Menjadi syarat

panembah,

masyarakat

bagi yang berbakti,

Kang kambah

sing rata, menjangkau

yang berlaku

ing siyang ratri.

awan bengi

siang malam.

 

11

Iku kaki

iku, Nak

Itulah nak,

takok-ena,

takona

tanyakan

marang para sarjana

marang para sarjana

Kepada para sarjana

kang martapi

sing sinau, belajar

yang menimba ilmu

Mring

marang

Kepada 

 tapaking tepa tulus,

jejak, tapak sikil wong tulus

jejak hidup para suri tauladan yang benar,

Kawawa

sing bisa, mampu

dapat

nahan hawa,

nahan hawa nafsu

 menahan hawa nafsu

Wruhanira

ngertimu

Pengetahuanmu

mungguh sanyataning ngelmu

yaiku ilmu sejati

adalah senyatanya ilmu,

Tan mesthi

ora mesthi

Yang tidak harus

neng janma wredha

ana ing wong tuwa

dikuasai orang tua,

Tuwin mudha

uga muda, nom

Bisa juga bagi yang muda

sudra kaki.

kaum sudra, miskin

atau miskin, nak !

 

12

Sapantuk

sapa antu

Siapapun yang menerima

wahyuning Gusti Allah,

wahyune Gusti Allah

wahyu Tuhan,

Gya dumilah

age-age cerdhas

Dengan cermat

mangulah ngelmu bangkit,

ngolah ilmu dhuwur

 mencerna ilmu tinggi,

Bangkit mikat

kuat memikat, nguwasani

Mampu menguasai

reh mangukut,

 

ilmu kasampurnan

Kukutaning

kasampurnan

Kesempurnaan

jiwangga,

jiwa angga

jiwa raga,

Yen mengkono

sing mengkono

Bila demikian

kena sinebut wong sepuh,

isa diarani wong tuwa

pantas disebut “orang tua”.

Lire sepuh

bentuk, ujude sepuh (wong tuwa)

Arti “orang tua” adalah

sepi hawa,

sepi hawa nafsu

tidak dikuasai hawa nafsu

Awas roroning atunggil

paham dwi tunggal

Paham akan dwi tunggal, (menyatunya sukma dengan Tuhan)

 

13

Tan samar

ora samar

Tidak lah samar

 pamoring sukma,

cahaya sukma

sukma menyatu

Sinuksmaya

ngresep

meresap

 winahya

diwahyu

terpatri

 ing ngasepi,

ing panggonan sepi

dalam keheningan semadi,

Sinimpen

disimpen

Diendapkan

telenging kalbu,

ing intine ati

dalam lubuk hati

Pambukaning

dadi pembuka

menjadi pembuka

warana,

tutup, tabir

tabir,

Tarlen saking

wiwit saka

berawal dari

liyep layaping aluyup,

liyep layaping aluyup, (alam bawah sadar)

 keadaan antara sadar dan tiada

Pindha

kaya

Seperti

pesating sumpena,

copote pikiran

terlepasnya mimpi

Sumusuping

susup, mlebu

Merasuknya

rasa jati.

rasa sejati

rasa yang sejati.

 

14

Sejatine

satenane

Sebenarnya

kang mangkana,

kaya mengkono

yang demikian

Wus kakenan

wis oleh

ke-ada-an itu

nugrahaning Hyang Widhi,

anugrahe Hyang Widhi (Maha Tahu)

merupakan anugrah Tuhan,

Bali alaming

balik ing alam

Kembali ke alam

ngasuwung,

kothong, kopong, kosong

yang mengosongkan,

Tan karem

ora pengin

tidak mengumbar

karameyan,

panggonan rame

nafsu duniawi,

Ingkang sipat wisesa

sing sifate kuwasa

yang bersifat kuasa

winisesa wus,

wis nguasai

sudah menguasai.

Mulih mula mulanira.

mulih salam panggonmu

Kembali ke asal muasalmu

Mulane wong

sebab kaya mengkono

Oleh karena itu,

anom sami.

Ngger, Anakku

wahai anak muda sekalian…

baca juga: Pengertian, Watak, Paugeran dan Makna Tembang Kinanthi Serat Wedhatama

Demikian arti Tembang Serat Wedhatama Pupuh Pangkur dalam Bahasa Indonesia dan Bahasa Jawa Semoga bermanfaat.>.<


Posting Komentar

Cookie Consent
Kami menyajikan cookie di situs ini untuk menganalisis lalu lintas, mengingat preferensi Anda, dan mengoptimalkan pengalaman Anda.
Oops!
Sepertinya ada yang salah dengan koneksi Anda. Harap sambungkan dan mulai menjelajah lagi.
AdBlock Detected!
Kami mendeteksi Anda menggunakan adblocking di browser Anda.
Pendapatan yang kami peroleh dari iklan digunakan untuk mengelola situs web ini, kami mohon Anda memasukkan situs web kami ke 'whitelist' di adblocking Anda.
Site is Blocked
Sorry! This site is not available in your country.
close